برخی افراد بین انواع مختلف سنگهای مصنوعی یا آزمایشگاهی تمایز قائل می شوند. در حقیقت, حتی ممکن است تعاریف متفاوتی برای مواد مصنوعی یا بهتر است که بگوییم سنگ های مصنوعی پیدا کنید. سه اصطلاح دیگر که معمولاً در صنعت جواهرات به طور عمومی در کنار موارد طبیعی استفاده می شوند سنگهای قیمتی "بدلی", “شبیه سازی شده” و “ایجاد شده یا خلق شده” می باشند. برای روشن شدن این مسائل, در اینجا تعاریف کلی و وجه تمایز بین سنگهای قیمتی مصنوعی, شبیه سازی شده و یا ایجاد شده را برای شما به طور کامل توضیح داده ایم.

در ابتدا بهتر است برای تفکیک بهتر مطالب این بلاگ, تعریفی روشن و جامع از گوهر سنگ طبیعی داشته باشیم.

سنگهای طبیعی مواد معدنی هستند که از دل زمین استخراج می شوند و طی فرآیند تراش به سنگهای قیمتی تبدیل می شوند.

آنها می توانند طی فرآیندها و تکنیکهایی بهبود رنگ و شفافیت یا وضوح داشته باشند. به عنوان مثال به تکنیک های حرارتی می توان اشاره کرد اما مواد معدنی اصلی آنها طبیعی است و در واقع این سنگ ها به عقیده بنده طبیعی تلقی می شوند. سنگهای طبیعی طی میلیون ها سال از دل آتش و مواد مذاب تحت فشار بسیار زیاد, تشکیل می شوند و به همین امر دارای ارزش بسیار بالا و بنا به باور خیلی از افراد سراسر دنیا, دارای انرژی های طبیعی و الهی مفید و مثبتی نیز می باشند.

سنگ الماس طبیعی source: freepik.com/vasabii777

سنگهای قیمتی مصنوعی

در صنعت جواهرات امروزه اصطلاحات بسیاری را در مورد سنگ ها مانند "مصنوعی", "آزمایشگاهی و پرورش یافته", "ساخته شده توسط انسان(نمونه های واقعی و طبیعی آنها در طبیعت موجود نیست)" و غیره را می شنوید. این تعاریف همگی مشخصه گوهرسنگهای ساخته شده در لابراتورها است و نه در طبیعت. ولی آیا در واقع بین این کلمات تفاوتی وجود دارد؟ قطعا در آخر این بلاگ به پاسخ این سوال خواهید رسید.

سنگهای قیمتی مصنوعی, سنگهایی هستند که دقیقاً رفتار سنگهای طبیعی اصلی را تقلید می کنند اما توسط انسان در آزمایشگاه ایجاد می شوند. در واقع از مواد و عناصری در ساخت آنها استفاده می شود که در نمونه اصلی هم می توان مشاهده کرد. برای مثلا سنگ چشم ببر که هم دارای نمونه طبیعی است( در گلدن رزالی می توانید تهییه کنید) و هم نمونه های مصنوعی و چه در بازار داخلی و چه خارجی نمونه ها و قیمت های بسیاری از آن را می توان به آسانی یافت و حتی توسط کشور چین رنگهای جدیدی به عنوان رنگهای دیگر این سنگ مانند سبز, آبی و قرمز در دنیا عرضه کرده اند که در بازار از سنگ چشم ببر با قیمت ۵۰۰۰ تومان تا ۱,۰۰۰,۰۰۰ میلیون تومان را می توانید بیابید. در صورتی که سنگ چشم ببر یک سنگ بسیار خاص و جذاب با طیف رنگی زرد, طلایی و قهوه ای است که به اشتباه در بعضی وبسایت ها قرمز-طلایی ذکر شده است بوده, که دارای پدیه چشم گربه که به صورت طبیعی در آن ایجاد شده است می باشد. اگر سنگ چشم ببر اصل را مشاهده کرده یا دستبند های ما را که دارای سنگ چشم ببر طبیعی است را قبلا تهییه کرده اید می توانید این پدیده را مشاهده کرد به گونه ای که یک پدیده ای طبیعی به شکل چشم گربه در اعماق زیر سطحی این گوهر ناب وجود دارد که با تغییر زاویه نور با تکان دادن گوهرسنگ کاملا مشهود است. با این تفاوت که در نمونه های تقلبی پدیده ی چشم گربه به دلیل اصل نبودن دارای عمق نبوده و در سطح گوهر این پدیده را بوجود آورده اند که از نظر ظاهری هم با نمونه های اصلی قابل مقایسه نیست.




فرآیندهای زیادی برای مصنوعی سازی سنگهای قیمتی وجود دارد. برخی ارزان هستند و برخی از آنها هم بسیار گران قیمت می باشند. اما با همه این تفاسیر, آنها در یک آزمایشگاه یا لابراتوار گوهرشناسی به صورت مصنوعی و تخصصی ساخته می شوند.

آنها ممکن است فرآیندهای ساخت یک گوهر طبیعی را تقلید یا به اصلاح باز تولید کنند و از همان مشخصه ها و مواد موجود در سنگ های طبیعی و مشابه اصلی آن برای ساخت نمونه های مصنوعی استفاده کنند. با این حال همانطور که ذکر شد, این فرآیندها در آزمایشگاه ها اتفاق می افتند و نه در طبیعت, اعماق زمین و طی میلیون ها سال تحت فشار بودن مواد مذاب. همین امر سبب شده که کلاه برداری در این صنعت از خوردن آب هم آسان تر شود مگر اینکه خریداران و حتی در بعضی موارد فروشندگان هم با کسب اطلاعات بیشتر, مطالعه و ... سعی در آگاه سازی دیگران کنند. مهم ترین اهداف نوشتن این بلاگ برای شما عزیزان آگاه سازی برای جلوگیری از تقلب است و این به معنی بد بودن هیچ کالایی نیست و فقط جهت جلوگیری ازضررهای مالی و از بین رفتن اعتماد در بازار جواهرات برای شما نوشته شده است. 


طبق مشاهدات شخصی بنده در فروشگاه های آنلاین و آفلاین جواهرات درسطح کشور, بعضی از دوستان و همکاران محترم و حتی در بعضی موارد آنهایی که کمی مطرح تر هم هستند, به اندازه کافی اطلاعات به روز ندارند و بعضی از آنها با روشها یا اصول گوهر شناسایی تخصصی گوهرسنگ ها, هیچگونه آشنایی ندارند و در بعضی موارد پیش آمده, حتی سنگها را به اشتباه (سهوا) به جای سنگهای دیگری می فروشند. لازم به ذکر است که گفتن کلمه سنگ مصنوعی یک کلمه بد یا منفی در صنعت جواهرات نیست و علت بوجود آمدن آنها از زمانیست که گوهرسنگها قیمتی محصوب شدند و هدف از تولید مصنوعات کاهش و تمایز  قیمت آنها با نمونه های اصلی می باشد. 

در واقع بعضی از سنگهای مصنوعی دقیقا با کمی اختلاف جزئی شبیه به نمونه طبیعی آن بوده در اینجا بهتر است که به تعریف سنگ مصنوعی اشاره ای کنیم. سنگ مصنوعی سنگی است که می توان نمونه ی طبیعی آن را در طبیعت مشاهده کرد و حتی این سنگ می تواند فرمول و عناصر شیمیایی و حتی رفتار نوری گوهرسنگ نمونه اصلی خود را داشته باشد. اما باید طبق اصول بین المللی به خریدار, چه در فروشگاه آنلاین و چه در فروشگاه آفلاین ذکر شود و بهتر است که با یک مثال از یک برند معروف منفی نبودن این کلمه یعنی "سنگ مصنوعی" را برای شما عزیزان اثبات کنم.


 همانطور که می دانید برند بزرگ سواروسکی که تقریبا همه فروشگاه های کشور خود را شعبه آن می دانند که چنین چیزی هیچ وقت حقیقت نداشته و فقط برای جلب توجه مشتری با نام این برند بسیار بزرگ و جهانی, محصول خود را با کیفیت یا بی کیفیت به مشتری می فروشند, يک تولید کننده ی بزرگ شیشه و کریستالهای مصنوعی است و نه سنگ های طبیعی. (سواروسکی از طریق شعب واسط در کشورهای دیگر مانند امارات متحده عربی در ایران زیر نظر تنها یک شرکت شعب دارد).

ابر تولید کننده ی کریستال های مصنوعی ولی با کیفیت سواروسکی بدلیل بازگو کردن و شرح دادن این موضوع از اول پیدایش خود, که "سواروسکی یک برند تولید کننده ی کریستال مصنوعی اما با کیفیت خواهد بود", محصولاتی را بجای استفاده از سنگ قیمتی طبیعی با همان کریستال های مصنوعی تولید شده توسط خود, به فروش می رساند. اما هیچگاه یک اثر مصنوعی نسبت به طبیعی برتری نداشته و نخواهد داشت. به عقیده بنده بدلیل ۱۰۰ درصد یک دست ,یک پارجه و بی نقص بودن آثار مصنوعی ,نداشتن پدیده های طبیعی و خاص, نداشتن خواص متافیزیکی و مدیتیشن, این گوهرسنگهای لزوما زیبایی بصری برای ما به ارمغان می آورند و نه احساسات مثبت و آرامش بخش بر گرفته از انرژی الهی و طبیعت.

بسته به روند و فرآیند استفاده شده در تولید, سنگهای قیمتی مصنوعی حتی ممکن است دارای همان اجزاء, نقص ها و ناخالصی های موجود در سنگهای طبیعی باشند و یا ممکن است که به تنهایی علائم گویای مصنوعی بودن را داشته باشند که در بعضی موارد با چشم غیر مسلح هم آن ها را می توان مشاهده کرد. اما در مواردی هم تمایز بین مصنوعی و طبیعی بودن آنها می تواند بسیار دشوار باشد, حتی بوسیله ی ابزارهای تخصصی گوهرشناسی. 

مثالا فرض کنید از یک فروشگاه بسیار مطرح و به قول معروف لاکچری در شمال شهر تهران حلقه ای زنانه که یک تک نگین بزرگ الماس بسیار خاص و ارزشمند در وسط آن قرار گرفته است, خریداری کرده اید. فرض کنید که فروشنده با دستگاه الماس سنج (طبق تصویر زیر) به شما اصل بودن الماس را نشان می دهد و راجع به اینکه الماس باید گواهینامه, شناسنامه یا تاییدیه اصالت از سازمان جهانی گوهرشناسی GIA یا سازمانهای زیرمجومعه و تاییده شده توسط GIA را داشته باشد چیزی نگوید. 

حالا سوال اینجاست که چطور می توان زمانی که دستگاه الماس سنج صحت اصلی بودن الماس را تایید می کند در دام کلاه برداری بیفتیم.

بسیار ساده !


دو روش در گوهرشناسی وجود دارد که به آنها دابلت (دوتکه) و تریبلت(سه تکه) می گویند. در این موارد طبق تصویر زیر ممکن است نگین شما یک سنگ قیمتی یک پارچه نباشد و تنها صفحه نگین شما که اصطلاحا به آن تاج نگین می گویند الماس طبیعی یا هر نوع سنگ قیمتی دیگری باشد و ساقه آن که اصطلاحا خیمه نامیده شده, از الماس مصنوعی یا دیگر موادی غیر از الماس و حتی برای سنگین تر شدن و نزدیک تر شدن به الماس یک پارچه طبیعی, از گوهرسنگهای طبیعی مانند سفایر سفید ساخته شده باشد. بدین معنی که در این روش صفحه ای از الماس را روی ساقه ای از الماس مصنوعی یا مواد بدلی به ظاهر مشابه با الماس را با متدهایی بسیار پیشرفته می چسبانند که به آن سادگی هم می تواند مشخص نباشد.



در روش تریبلت می توانند از سنگ اصلی اما دو تکه در قسمت تاج و خیمه نگین استفاده کرده باشند و در قسمت میانی آنها از موادی استفاده کنند که با چسباندن و اتصال قسمت تاج و خیمه نگین که در این مورد فرض کنید هر دو یک سنگ یک شکل اصل هستند, باعث بهبود شدید رنگ و کیفیت گوهر هنگامی که به آن نگاه می کنید می شود.


حقیقت امر این است که این روش ها برای کلاه برداری نیستند و در واقع برای کاهش وزن و قیمت آن نگین است. که حتما باید توسط جواهر فروش در صورتی که او مطلع باشد به شما گفته شود. فرض کنید که قیمت نگین رینگ شما به تنهایی مبلغ ۳۰,۰۰۰,۰۰۰ میلیون تومان باشد, البته فرض کنید که این بهای یک نگین الماس یکپارچه چند قیراطی است. اما فرض کنید که الماس شما دابلت است یعنی تاج نگین الماس اصلی است و ساقه یا خیمه آن سنگی طبیعی ولی غیر از الماس, بدلی, مصنوعی و ... مثلا کیوبک زیرکونیای شفاف است (سنگی است که نمونه طبیعی آن در طبیعت و جود ندارد و دست ساز بشر است و همچنین به رسمیت شناخته می شود) و بهای نگین دابلت شما مثلا  نصف آن مبلغ پرداختی یعنی ۱۵,۰۰۰,۰۰۰ میلیون تومان بسته به وزن الماس اصلی تاج نگین باشد ولی شما دو برابر آن را پرداخت کرده اید. زمانی که الماس شما دارای شناسنامه معتبر باشد تمامی این موارد با جزئیات در آن درج می شود.


به طور کلی سنگهای اسپینل (سفایر, توپاز, یاقوت, ترومالین و ...) و کوارتز( آمتیست, سیترین, چشم ببر و ...) دارای نمونه های مصنوعی بسیاری می باشند و از رایجترین سنگ های در خانواده اسپینل ها می توان ترومالین ها و همچنین در کوارتز ها می توان به آمتیست اشاره کرد در سنگ های گرانبها تر هم سفایر, یاقوت, زمرد و الماس هم نمونه های مصنوعی بسیاری را می توان یافت.


با این حال ، برخی از سنگهای مصنوعی فقط از نظر ظاهر شبیه به سنگهای طبیعی هستند بدون اینکه از نظر شیمیایی و مشخصه های نوری با آنها یکسان باشند. (بعضی از سنگهای مصنوعی به هیچ وجه از لحاظ طبیعی هیچ همتایی ندارند و دست ساز بشر هستند که در ادامه برای شما توضیح داده ایم مانند سنگ دلربا یا کیوبک زیرکونیا).



فست های گوناگون




سنگهای قیمتی بدلی و شبیه سازی شده

همه شبیه سازها در آزمایشگاهها ساخته نمی شوند. شیشه ها و سنگ های ادقام شده مانند دابلت (دوتکه) و تریپلت ها(سه تکه) اغلب برای شبیه سازی, از سنگهای طبیعی استفاده می کنند. حتی بعضی اوقات از یک سنگ طبیعی با کیفیت, به جای سنگ دیگری استفاده می کنند.

بعضی اوقات ، فروشندگان ممکن است نوع دیگری از سنگهای قیمتی طبیعی را به عنوان سنگ دیگری ارائه دهند به عنوان مثال, ممکن است با یک برش دوبل گارنت آن را به عنوان یک یاقوت سرخ ارائه دهند و یا جواهر فروشان اغلب از اسپینل ها، طبیعی و مصنوعی به عنوان سنگ های دیگری استفاده و معرفی می کنند.

مثالی دیگر، ممکن است با گونه دیگر از گارنت, آن را به عنوان یک زمرد بسیار فریبنده ارائه دهند. آسان ترین تقلب استفاده از کیوبیک زیرکونیا است زیرا که در تمامی رنگ ها تولید می شود که در ادامه برای شما عزیزان توضیح داده ایم. باید در نظر داشت که زمرد و یاقوت سرخ به طور طبیعی دارای ناخالصی ها و ترک های بسیاری هستند که البته با روش هایی حتی ترکهای زیر سطحی آنها را می توان از بین برد و آن ها را بهبود یافت و حتی ممکن است زمرد یا یاقوت های بسیار کمیابی را یافت که به صورت طبیعی بسیار شفاف هستند اما به طور مثال در نیونیورک یا لس آنجلس قیمتی تا چندین میلیون دلار را نیز دارند. 


با صرف نظر از ریشه گوهر ها، یک سنگ قیمتی شبیه سازی شده سنگی است که "ظاهری" مشابه سنگ طبیعی دیگری را ارائه می کند. تجزیه و تحلیل زمین شناسی و گوهرشناسی از نزدیک می تواند هویت واقعی آن را نشان دهد. این نوع سنگ های شبیه سازی شده اغلب تقلیدی و تقلبی خوانده می شوند. برای مثال یک گارنت که خود یک گوهرسنگ قیمتی و طبیعی است, با شبیه سازی و برش دوبل, یاقوت سرخ معرفی می شود, در حالی که یک گارنت واقعی, طبیعی و اصل است ولی در واقع برای افراد غیر متخصص نقش یک یاقوت اصلی را با تقلب بازی می کند. بدین دلیل که از نظر مشخصه های گوهرشناسی مثل وزن مخصوص, درجه سختی, نوع پیدایش و عناصر تشکیل دهنده, مشخصه های نوری  و ...  هیچگاه از یک خانواده نبوده و از همه مهمتر اینکه قیمت آنها با هم بسیار متفاوت است. هر چند که درگوهر شناسی یک سنگ گارنت کمیاب و بسیار خاص ممکن است حتی قیمتی بیشتر از یاقوت یا الماس را هم داشته باشد.

ممکن است برخی از فروشندگان نسبت به فروش شبیه سازی شده ها صادق باشند. برخی دیگر ممکن است نوع حقیقی گوهر را فاش نکنند. (بعضی اوقات سنگهای قیمتی با نام های گمراه کننده فروخته می شوند). خریداران مراقب باشید.



سنگهای قیمتی ایجاد شده یا خلق شده به دست بشر


افرادی که سنگهای مصنوعی می فروشند ، بندرت از کلمه "مصنوعی" استفاده می کنند. شما ممکن است همیشه سنگ های ساخته شده را به جای سنگ های مصنوعی برای خرید بیابید. اگرچه ممکن است یک نمونه مصنوعی یک سنگ قیمتی واقعی باشد، اصطلاح "مصنوعی" در ذهن عموم "واقعی نبودن" و همچنین "طبیعی نبودن" تلقی می شود و به همین علت در ابتدای مطلب ذکر کردم که سنگ مصنوعی معنی و فهوم منفی ندارد چرا که ما هم در دستبند های خود در کنار گونه های زیبای طبیعی برای زیبایی بخشی به طرح جواهر و ایجاد هارمونی, از نمونه های مصنوعی, آزمایشگاهی و حتی سنگ های خلق شده به دست بشر که نمونه ای در طبیعت ندارند استفاده می کنیم.  هدف از این کار تنها زیبای اثر بدلیل ترکیب رنگ های مختلف و عدم یکنواخت بودن محصول و به ویژه پایین نگه داشتن قیمت محصول است. به طور مثال یک دستبند با بافت مکرومه تمام گارنت ممکن است چیزی بیش از  چندصد هزار تومان قیمت داشته باشد ولی ما با کمک طراحان حرفه ای خود با به کار بردن تعداد کمتری در یک محصول نه تنها جلوه خاص تر و انحصاری به اثر هنری داده ایم بلکه قیمت محصول لاکچری خود را در کمترین حالت نگه داشته ایم. در حقیقت محصولات ارائه شده در گلدن رزالی ارزشی بیش از چندصد هزار تومان را دارند چنان که همکاران غیر ایرانی ما در شهرهایی مانند لس آنجلس, لندن و دوبی دستبندهای مهره ای سنگ با طرح های انحصاری خودشان را بین چندصد دلار و در بعضی از برندها تا چندهزار دلار با همین متریال بافت و نوع بافت مکرومه و شامبالا به فروش می رسانند. ولی هدف گلدن رزالی تنها فروش نیست!




از نظر زمین شناسی ، یک سنگ مصنوعی ممکن است  هم واقعی و هم غیرطبیعی باشد. بدین معنی که مثلا سنگ دلربا یک سنگ کاملا واقعی و ثبت شده و شناخته شده است اما این سنگ نمونه ی طبیعی ندارد یعنی در هیچ نقطه ای از این کره خاکی در دل زمین نمی توانید سنگی به نام دلربا را پیدا کنید اما در بازار جواهرات سنگی واقعی و بسیار محبوب است.مثال دیگر سنگ کیوبک زیرکونیا است. این سنگ یک سنگ شفاف واقعی است اما همانطور که ذکر شد معدنی نیست و در رنگها, وزن و اندازه مختلف به ویژه در مخراج کاری جواهرات و ساعت و ... کاربرد فراوانی دارد. نکته قابل توجه این است که کیوبک زیرکونیا با سنگ زیرکونیا هیچ رابطه ای ندارد و یکی نیستند مانند پرتقال و سیب.

سنگهای قیمتی مصنوعی یا ایجاد شده از اوایل دهه 1900 به بازار عرضه شده اند. سنگهای قیمتی شبیه سازی شده یا "ظاهر مشابه" از زمانی که مردم سنگها را قیمتی و ارزشمند دسته بندی کردند، بوده اند. پس این تصور غلط است که یک سنگ قدیمی لزوما یک سنگ طبیعی و گرانبهاست.



تعاریف گوهرشناسی




سنگهای قیمتی طبیعی بهبود یافته

روشهای بهبود دادن بسیار پیشرفته ای برای بهبود سنگهای قیمتی راف(خام و تراش نخورده) مورد استفاده قرار می گرفته است. برای مثال، حرارت اغلب در یاقوت کبود برای بهبود رنگ و ذوب کردن ناخالصی های ابریشم شکل آن استفاده می شود. همچنین با حرارت دادن در دماهای مختلف تعیین شده رنگ آمتیست را بهبود می دهند زیرا در بعضی نمونه های صورتی و بنفش بودن آن به قدری کم است که به رنگ سفید نزدیک است و با روش های بهبودی آن را مانند تصویر زیر تقویت می کنند البته نمونه های طبیعی بسیاری از آمتیست خوش رنگ بنفش وجود دارند که قیمت آن ها کم هم نیست. اصطلاحا بهبود یا تغییر رنگ سنگ را "داید" می گویند. 

برخی افراد سنگهای بهبود یافته را هم نیز زیرمجموعه سنگ های مصنوعی یا ساخته شده می دانند. من شخصاً با این دیدگاه موافق نیستم. با این حال ، من فکر می کنم منطقه خاکستری وجود دارد. اگر یک سنگ طبیعی طی فرآیندهای بهبودی شدید قرار گیرد، باید در زیر دسته مصنوعی قرار بگیرد. اگرچه این مساله همواره مورد بحث اساتید بزرگ در سراسر دنیا بوده است.



علت استفاده از سنگهای قیمتی غیر طبیعی یا طبیعی بهبود یافته در بازار

اغلب سنگهای قیمتی در کشورهای توسعه نیافته توسط کشورها و شرکت های ابر قدرت استخراج می شوند و به دلیل کمیابی معادن و سنگها,  چاره ای جز واردات آنها نیست. هرچند که تمامی کشورها معادنی از سنگ های خاص سرزمین خود را دارند. مانند ایران که فیروزه و گارنت را در دل خود دارد. سنگ ها به خودی خود قیمتی و کمیاب هستند و به دلیل واردات و ارئه توسط شرکتهایی خاص اختلاف قیمت های بسیاری پیدا می کنند که ممکن است نسبت به ظرفیت بازار و حجم درآمد افراد جامعه و اختلاف ارزی شدید, قیمت های نجومی داشته باشند و به همین دلیل جواهر فروشان به نمونه های مصنوعی, بهبود یافته و ... بیشتر اهمیت می دهند.

زمانی استفاده از سنگهای طبیعی, مصنوعی, بدلی, شبیه سازی شده و بهبودیافته قانونی می باشد که به مشتری ذکر شود یا در سنگهای قیمتی بسیار خاص و گران قیمت مانند الماس, زمرد و ... در شناسنامه و تاییدیه ی جواهر ذکر شده باشد. مهمترین هدف استفاده از سنگهای دیگر در کنار نمونه های اصلی تنها کاهش قیمت برای مصرف کننده و در دسترس بودن این نوع سنگها می باشد. در تصاویر زیر به طور واضح مشهود این امر خواهید بود.





امیدواریم که این بلاگ هم برای شما مفید واقع شود و منتظر نظرات و دیدگاه های شما در وبسایت و همچنین اینستاگرام, خواهیم بود. صفحات اینستاگرام گلدن رزالی goldenrosaliecom  goldenrosalie  goldenrosaliejewels

همچنین نظرات, پیشنهادات و انتقادات خود را می توانید از طریق آدرس ایمیل زیر برای ما ارسال کنید.

info@goldenrosalie.com



حالا نوبت شماست....
نظر؟ سوال؟ ایده؟ افکار خود را به اشتراک بگذارید.



Instagram: @goldenrosaliecom